Duurzaamheid en energiebesparing

De opdrachtgever stelde als belangrijke eis het energieverbruik in de woning zo veel mogelijk te beperken en gebruik van fossiele brandstoffen tot nul te reduceren. Duurzaamheid stond hoog in het vaandel, een bijzondere uitdaging voor een monumentenpand. Vanaf het laatste kwart van de twintigste eeuw heeft energiebeperking een steeds groter wordende plaats ingenomen in de bouwvoorschriften. Was het in de begintijd de dubbele beglazing waar de nadruk op werd gelegd in verband met het comfort en het vermijden van condens op de ruiten, allengs werd duidelijk dat het isoleren van de buitenschil een belangrijke besparing op de energierekening betekende.

Om de doelen te halen werd, op verzoek van de opdrachtgever, het gas afgesloten en een aardwarmte-installatie met warmtepomp geïnstalleerd. Voorwaarde is het gebruik van een laag temperatuur verwarmingsinstallatie — in dit geval vloerverwarming — en een optimale isolatie van de buitenschil.

Omdat een goede isolatie in samenhang met een beperkte materiaaldikte in dit geval gewenst was is gekozen voor PIR-isolatieplaat waarop aluminiumfolie dik 90mm met een warmtegeleidingscoëfficiënt (λ) van 0,023–0,026 W/Mk. Het is niet het meest milieuvriendelijk product, maar de voordelen wogen in dit geval meer dan de nadelen.

Het na-isoleren van een oud en ook nog monumentaal pand is niet eenvoudig. Dak en wanden mogen niet aan de buitenzijde worden geïsoleerd. Isoleren aan de binnenzijde heeft een aantal nadelen: ventilatie tussen isolatie en buitenschil is niet controleerbaar, de dampremmende laag aan de binnenzijde van de isolatie moet heel zorgvuldig worden aangebracht en er is enig ruimteverlies.

Voor de aanwezige houten vloeren van de begane grond, was de oplossing eenvoudig. Het vocht vanuit de grond onder de kruipruimte had het hout op diverse plaatsen dermate aangetast dat verwijdering van de houten vloeren noodzakelijk was. In plaats daarvan is de kruipruimte opgevuld met schuimbeton, waarop 100mm isolatie. Daarop is de vloerverwarmingsvloer aangebracht.

De betegelde, tot het monument behorende gangvloer, kon niet worden geïsoleerd. De verwarming ervan is minimaal door een kleine ventilatorradiator in een nis, voerend naar de ontvangstkamer. Verder lekt er warmte door de gangwanden, grenzend aan de vertrekken, en komt er bij zonneschijn warmte binnen door het zijraam van de loggia op de verdieping.

Ook voor de bouwmaterialen is een duurzame oplossing gevonden. Materialen, die de kwaliteit van het leven op aarde aantasten, moeten zo veel mogelijk worden vermeden. Een voorbeeld hiervan is hardhout, afkomstig uit kwetsbare bossen. Een ontwikkeling om van snel groeiend en gemakkelijk te telen zachthout materiaal met de kwaliteit van hardhout te maken, heeft ertoe geleid dat er nu door middel van azijnzuur gemodificeerd vuren- en dennenhout op de markt is onder de naam accoya, dat de vergelijking met merantie en merbau ruimschoots kan doorstaan. In het doktershûs is het toegepast voor de nieuwe kozijnen en ramen, gootdelen, buitenwandbeschieting van de houten buitenwanden van de grote dakkapel, de schoorsteenbekroning en vloerdelen op de loggiavloer.

Bijna alle kunstverlichting bestaat uit ledlampen in de vorm van peertjes of strippen in de armaturen. De enige uitzondering zijn een drietal tl-armaturen van 28 watt in de keuken. Het pand en het erf zijn niet geschikt om zonnepanelen aan te brengen. De stroom die ingekocht wordt via Greenchoice wordt opgewekt door een windmolen uit de buurt.

Sinds 2017 is het Doktershûs een energieneutraal rijksmonument. Dit is mogelijk geworden door aankoop en renovatie van het nabijgelegen Pakhûs. Dit is met een stroomkabel verbonden met het Doktershûs. Op het dak aan de achterzijde liggen hoog-rendements zonnepanelen die ca. 8000 kWh stroom produceren op jaarbasis, wat ongeveer gelijk is aan het verbruik beide panden.