Daslook in het Van Coehoornbos (Wikelerbosk -It Fryske Gea -, Wijckel).

Daslook in het Van Coehoornbos (Wikelerbosk -It Fryske Gea -, Wijckel).

Gelukkig hebben we weer wat regen gehad. De groeispurt die al aan de gang was gaat nu nog sneller. Op veel plekken beginnen de Wilde Hyacinten al uit te bloeien. De Daslook bloeit nu op veel plekken volop, en op andere plekken zal hij de komende week vol in bloei komen.

Kalender 2020 week 18
SterhyacintWit hoefbladHolwortelBosanemoonGevlekt longkruidKnikkende vogelmelkGele anemoonBostulpZomerklokjeKievitsbloemWilde hyacintGevlekte aronskelkDaslookHaarlems klokkenspelDichtersnarcisGewone vogelmelkItaliaanse aronskelkAdderwortel
Dekema State
Hackfort
Jongemastate
Martenastate
Martenatuin
Philippusfenne
Schierstins
St. Vituskerk
Stinze Stiens

Bloei: begin volop afnemend
Aanwezig: hier en daar regelmatig massaal

Stinzenflora-monitor Kalender 2020 week 18. Scroll horizontaal om alle planten te zien. Meer weten over een terrein of stinzenplant? Klik op de naam in de tabel.

Daslook bij Dekema State (foto DvdM)

Daslook bij Dekema State.

Grote oppervlakken met alleen bloeiende Daslook zijn een prachtig gezicht.

Daslook, St. Vituskerkhof in Stiens.

Daslook op het St. Vituskerkhof in Stiens.

'Grondmonster' in het Van Coehoornbos (Wikelerbosk -It Fryske Gea -, Wijckel).

‘Grondmonster’ in het Van Coehoornbos (Wikelerbosk -It Fryske Gea -, Wijckel).

In hoeverre Daslook de neiging heeft andere planten te verdringen hangt vooral af van de bodem. Is het een kleiige bodem rijk aan stikstof en andere voedingsstoffen kan de Daslook zich snel uitbreiden. Op lichtere armere gronden wil de Daslook niet of nauwelijks tot ontwikkeling komen. Als de lichtere grond voldoende rijk is, kalkrijk en wat vochtig dan kan de Daslook het goed doen op deze grond maar is ze minder of niet invasief dan op de rijkere kleigronden.

Daslook in het Van Coehoornbos (Wikelerbosk -It Fryske Gea -, Wijckel).

Daslook in het Van Coehoornbos (Wikelerbosk -It Fryske Gea -, Wijckel).

David Meese, Flora Frisica, Franker 1760.

David Meese, Flora Frisica, Franker 1760.

In het Wikelerbosk of Van Coehoornbos in Wijckel komt zeer lokaal op een heuvel achter de kerk een mooie vegetatie Daslook voor. David Meese noemt in zijn Flora Frisica van 1760 dat deze plant voorkomt op dijkjes en aan kanten van Koorn-land in de buurt van Wijckel. Mogelijk waren deze planten afkomstig van de vegetatie in het Van Coehoornbos dat aangelegd is bij de Buitenplaats Meerenstein, die nu niet meer bestaat. In de rest van het bos is de onderbegroeiing heel anders, veel varen en braam, en komt Daslook niet voor. In de buurt van de camping is nog een plek Daslook maar die is deels volledig overgroeid door bramen.

Schierstins, Armbloemig look.

Schierstins, Armbloemig look met glazige broedbollen.

Driekantig look en Wilde hyacint bij Philippusfenne.

Driekantig look (Allium triquetrum) en Wilde hyacint bij Philippusfenne.

Andere look soorten die nu bloeien zijn Armbloemig look en Driekantig look. Ook deze soorten look kunnen in bepaalde situaties zich zeer snel uitbreiden.

Daslook bij Martenastate.

Het Daslook begint te bloeien bij Martenstate. Op de achtergrond het Bosvergeet-mij-nietje.

4 stadia van Daslook bij Dekema State

4 stadia van Daslook, vlnr 4de tm 1ste jaar bij Dekema State

Als er meerdere soorten stinzenplanten op een terrein aanwezig zijn zal er altijd min of meer concurrentie gaan optreden tussen soorten. Het is interessant om te zien welke soorten zich waar vooral uitbreiden en in welke mate soorten op dezelfde plek samen kunnen voorkomen. Des te langer er een min of meer constant beperkt beheer wordt uitgevoerd des te groter is de kans dat de verdeling van de soorten over het terrein bepaald wordt door natuurlijke processen. In de praktijk zal menselijk handelen de natuurlijke processen meer of minder beïnvloeden. 

Schierstins, Dichtersnarcis.

Schierstins, bloeiende Dichtersnarcissen.

Dichtersnarcis bij Dekema State.

Dichtersnarcis bij Dekema State.

De Dichtersnarcis bloeit nog steeds uitbundig.

Italiaanse aronskelk in bloei, Philippusfenne.

Italiaanse aronskelk in bloei bij Philippusfenne.

Mugjes en vliegjes gevangen in Aronskelk bij Dekema State.

Mugjes en vliegjes gevangen in Aronskelk bij Dekema State.

Mugjes en vliegjes gevangen in Aronskelk bij Dekema State

Mugjes en vliegjes gevangen in aronskelk close-up bij Dekema State.

De Italiaanse en de Gevlekte Aronskelk zijn in bloei. Dekema State stuurde twee foto’s die mooi het bestuivingsmechanisme laten zien. Vliegjes worden aangetrokken door de aasgeur van de bloemen, komen in de kelk en kunnen er niet meer uit door de aanwezigheid van haartjes. Als de bloem na enkele dagen is bevrucht verwelken de haartjes en kunnen de vliegen weer op weg naar de volgende plant.

Haarlems Klokkenspel bij Dekema State.

Haarlems Klokkenspel bij Dekema State.

De komende week is ook een week waarin het Haarlems klokkenspel mooi in bloei te zien is. Op dit moment is de bloei nog in het beginstadium.

Knolsteenbreek (Saxifraga granulata) bij Pakhûs SOLO, Stiens.

Knolsteenbreek (Saxifraga granulata) bij Pakhûs SOLO, Stiens. Ook Pinksterbloemen en Smalle weegbree.

Ook de Knolsteenbreek bloeit nu. In een klein weitje bij ons Pakhûs in Stiens, dat een aantal jaren geleden is aangelegd, bloeit de Knolsteenbreek uitbundig. Het is daar terechtgekomen door het inbrengen van zaad afkomstig van de Cruythoeck. Het is altijd afwachten of soorten die je inbrengt bij de aanleg van zo’n vegetatie zich zullen vestigen. In dit geval lijkt dat zeer goed gelukt. 

 

Knikkende vogelmelk op Hackfort.

Knikkende vogelmelk (recent aangeplant) op Hackfort.


Het is nu ook de tijd van de bloei van Gewone vogelmelk en van de meer recent geplante laat bloeiende Knikkende vogelmelk.

Salomonszegel op Hackfort.

Salomonszegel op Hackfort.

Salomonszegel en Lelietje van Dalen, Van Coehoornbos (Wikelerbosk, Wijckel).

Salomonszegel en Lelietje van Dalen in het Van Coehoornbos (Wikelerbosk -It Fryske Gea -, Wijckel).

Op Hackfort bloeien ook het Lelietje-van-dalen en de Salomonszegel. Beide planten horen in bossen op wat lichtere grond thuis. Ook andere planten die vaak op stinzenplantenterreinen voorkomen krijgen kleur.

Hommel op Donkere ooievaarsbek (Geranium phaeum) bij Stinze Stiens.

Hommel (Akkerhommel?) op Donkere ooievaarsbek (Geranium phaeum) bij Stinze Stiens.

Verschillende correspondenten stuurden foto’s van de Donkere ooievaarsbek (Geranium phaeum).

paardenbloemen

Paardenbloemen in combinatie met Look zonder look in Park Jongemastate.

En waar wat meer in de grond gewerkt wordt bloeit de Look zonder look rijkelijk. Het is een van de waardplanten voor de Oranjetip. Het Oranjetip vlindertje komt dit jaar veel voor in Nederland en zal dan momenteel ook regelmatig  te zien zijn op terreinen waar  stinzenplanten groeien. Bij de Schierstins verscheen deze vlinder op het Haarlems klokkenspel.

Schierstins, Oranjetipje op Haarlems klokkenspel.

Schierstins, Oranjetipje op Haarlems klokkenspel.

 

ACTIVITEITEN

Vanwege het Corona virus hebben de deelnemers aan de Stinzenflora-monitor ieder een eigen beleid met betrekking tot toegankelijkheid, rondleidingen en activiteiten.
Je wordt geadviseerd de websites van de deelnemers te raadplegen.
De rubriek activiteiten binnen- en buitenland van de Stinzenflora-monitor laten wij ook om die reden voor dit seizoen vanaf heden vervallen.

Gegevens: zie TERREINEN.

NIEUWS

Stinzenplanten in Fryslân, omslag.

Stinzenplanten in Fryslân, omslag.

Op initiatief van It Fryske Gea en Stichting Martenastate is op 23 april een geactualiseerde en uitgebreide versie van het boek Stinzenplanten in Fryslân uitgekomen bij Uitgeverij Noordboek Natuur, Gorredijk, (ISBN 978 90 5615 622 0) nu met de ondertitel: een voorjaarsfeest in het historisch groen. De 1e editie, op initiatief van Landschapsbeheer Friesland, kwam uit in 2008.
Het boek begint met een artikel van Rita Mulder-Radetzky over de ‘Tuinkunst in Fryslân door de eeuwen heen’. Willem van Riemsdijk/Trudy van Riemsdijk-Zandee belichten in een nieuw rijk geïllustreerd artikel de boeiende geschiedenis van de stinzenplanten. Wim Baas besteedt aandacht aan de ‘Stinzenplanten en hun biotoop’.  Aad van den Burg (red.) redigeerde de hoofdstukken over de stinzenplanten en de overige planten in het stinzenmilieu. De vindplaatsen zijn onder het motto ‘Fjildûntdekke’ in kaart gebracht door Stefien Smeding (IFG, red.) samen met Willem en Trudy van Riemsdijk. Stefien besteedt ook aandacht aan de verschillende bodemtypen en de Stinzenflora-monitor wordt door Trudy en Willem toegelicht. Het beheer van stinzenplanten krijgt ruim aandacht in een hoofdstuk van Wim Hoogendam/Hein Koningen. Stinzenplantenkenner Heilien Tonckens (red.) kijkt in een nieuw hoofdstuk naar de toekomst: ‘Stinzenplanten in de 21ste eeuw’. Het foto- en beeldmateriaal is voor het merendeel vernieuwd en van hoge kwaliteit. Het is een leerzaam en interessant hand- en kijkboek voor iedereen, die zich voor stinzenflora interesseert of die als vrijwilliger zich met stinzenplanten bezighoudt. In het boek wordt ook het werk van de bekende stinzenflora-pionier D.T.E. van der Ploeg nader belicht met aardige illustraties van zijn tekeningen. Henk Buith (red.), bestuurslid van de Stichting Martenastate en initiatiefnemer van deze editie, ploegde niet voor niets het Van der Ploeg-archief bij Tresoar door. Hij mag samen met It Fryske Gea met recht trots zijn op dit fraai uitgegeven boekwerk.

In Tresoar in Leeuwarden, het informatie- en documentatiecentrum voor de geschiedenis van Fryslân, wordt op dit moment een tentoonstelling ingericht met de titel Friese schatten in het groen / Fryske skatten yn it grien met als ondertitel staten en stinzenflora in Fryslân. Aanvullende informatie over de opening volgt op een later moment.  

Omslag 'Dwalen door betoverend heemgroen'.

Dwalen door betoverend heemgroen, omslag.

Het boekje Dwalen door betoverend heemgroen is opnieuw uitgegeven. De uitgave bevat een beschrijving van de ongekende en unieke schoonheid van de Amstelveense heemparken. Het heemparkenteam actualiseerde de tekst en auteur en tuin- en landschapsontwerper Carien van Boxtel schreef een nieuw hoofdstuk over de bijzondere voorjaarsbol- en knolgewassen in de heemparken. Een enkele opmerking: de huidige cultivars van de tulp stammen af van tulpen uit Turkije maar de Bostulp komt van nature voor in Italië en Spanje en is via De Lobel vrijwel zeker voor het eerst naar de ‘Nederlanden’ gebracht (info zie hier). Carien van Boxtel in tijdschrift De Tuin in vier seizoenen: “Het is geweldig dat het heemparkteam kennis kan overdragen via het boekje. Voor mij is het een persoonlijke gids en inspiratiebron. Ik ben bijzonder trots dat het gelukt is om Dwalen door betoverend heemgroen opnieuw uit te geven.” Het boekje (ISBN 9789460222726) beschrijft een wandeling door de parken. Het is –ook in het Engels The enchanted heemparks of Amstelveen– te verkrijgen via de site van LM Publishers of erkende boekhandels. Het bevat een volledige soortenlijst in Latijn, Engels en Nederlands en prachtige foto’s.

Artikel over stinzenplanten, IFG voorjaar 2020

Magazine It Fryske Gea, jubileumnummer 90 jaar IFG.

It Fryske Gea heeft een mooi jubileumnummer uitgegeven ter gelegenheid van het 90-jarig bestaan: ‘Lang leve de Friese natuur, al 90 jaar  zorg voor onze natuur’. In dit zeer lezenswaardige magazine wordt Stefien Smeding, medewerker Cultuurhistorie en Erfgoed van It Fryske Gea, geïnterviewd over de stinzenplanten: ‘Uitbundige bloemenpracht zorgt voor lentekriebels’ met daarbij een aantal ‘Stinzenweetjes’. De tekst op pp. 12 en 13 is geïllustreerd met fraaie foto’s. It Fryske Gea heeft een aantal terreinen met stinzenplanten in bezit. De belangrijkste zijn Jongemastate in Raerd en het Van Coehoornbos in Wyckel, en sinds 2000 beheert IFG Park Martenastate voor Stichting Martenastate. Dit laatste is een van de vijf toplocaties in Nederland voor stinzenplanten volgens FLORON (Floristisch Onderzoek Nederland).

Luc en Mattie tijdens TV-uitzending BinnensteBuiten (kro/ncrv,) 25 maart 2020) over Philippusfenne. Schermafbeelding.

Luc en Mattie wandelend tijdens Tv-uitzending BinnensteBuiten (kro/ncrv,) 25 maart 2020) in hun parktuin Philippusfenne. Schermafbeelding.

Op 25 maart werd in werd in BinnensteBuiten (KRO.NCRV), 18.45 u. NPO2 aandacht besteed aan Buitenplaats Philippusfenne, het statige voormalige notarishuis met de prachtige tuin die vooral bijzonder is vanwege de stinzenplanten. Philippusfenne is een van de vijf landelijke stinzenflorahotspots van Nederland volgens FLORON. Eigenaren Mattie en Luuk wonen er na ruim 40 jaar nog steeds met veel plezier en genieten van al het moois in hun tuin. Nou ja van bijna alles, want van één stinzenplant heeft Mattie spijt als haren op haar hoofd dat ze het geplant heeft… Terugkijken? Klik hier.

Basisgids Stinzenplanten, omslag.

Basisgids Stinzenplanten, omslag.

De KNNV Uitgeverij heeft op 14 februari de Basisgids Stinzenplanten gepresenteerd, een ‘boek voor in de binnenzak’ in aansluiting op de eerder uitgebrachte gelijknamige app (gratis te downloaden alleen voor Android, ISBN 978 90 5011 710 4). ‘Welke soorten tot de stinzenplanten behoren is geen vast gegeven. De lijst van stinzenplanten is voortdurend in ontwikkeling geweest’, zo wordt verteld in de inleiding. De gids kiest voor 120 soorten. De gids wil een bijdrage leveren aan het behoud en waardering van dit waardevolle culturele erfgoed. Nadruk ligt op de fraaie en gedetailleerde kleurenfoto’s, aangevuld met duidelijke beschrijvingen over onder andere grootte en bloeitijd.
Af en toe wordt er wat vermeld over het tijdstip van introductie van deze planten in Nederland, zonder bronvermelding. Helaas is deze beperkte informatie soms onjuist. Bij het Haarlems klokkenspel, een van de iconen van de stinzenplanten, wordt gemeld dat de plant al gekweekt zou zijn in 1594. Recent is er juist meer bekend geworden over de interessante geschiedenis van deze plant. Het is dit jaar 300 jaar geleden dat de plant in 1720 door Boerhaave voor het eerst werd beschreven.  Klik hier voor artikel hierover in de rubriek ‘Geschiedenis’ op de Stinzenflora-monitor.

Floron Important Plant Areas

Floron, Important Plant Areas, 2020.

FLORON heeft een Engelstalige samenvatting van de Botanische hotspots in boekvorm uitgegeven, waarin ook de 2 hotspots ‘stinzenbos’ in Friesland, Martenastate en Philippusfenne, zijn opgenomen: L.B. Sparrius, D.D. van der Hak, Important Plant Areas. Botanica hotspots in The Netherlands, 2019. De online interactieve versie is te vinden op de website ‘verspreidingsatlas’, soortgroep/biotoop ‘vaatplanten/stinzenbossen’. Klik hier.

Het Lentenummer van het tijdschrift OASE is geheel gewijd aan ‘Stinzenplanten en Voorjaarsbloeiers’. Interessante wetenswaardigheden over Stinzenplanten als historische begroeiing, het Haarlems klokkenspel , de diversiteit van Sneeuwklokjes, het beheer van stinzenplanten en over zelf aan de slag gaan met verwilderingsgbollen. Veel media besteden aandacht aan stinzenplanten, ook de vakbladen zoals Tuin en Landschap waarin Heilien Tonckens als ‘Groen Gast’ enthousiast vertelt zoals we van haar gewend zijn.

Oase nr. 117 Lente '20 Omslag.

Tijdschrift Oase nr. 117 Lente ’20, Stinzenplanten en Voorjaarsbloeiers. Omslag.

Tijdschrift Tuin en Landschap 42ste jrg nr. 5 p 38 Groene Gast Heilien Tonckens.

Tijdschrift Tuin en Landschap 42ste jrg nr. 5 p 38, Groene Gast Heilien Tonckens.