Als de blaadjes aan de bomen komen is het stinzenplanten seizoen voorbij, zegt Philippusfenne. De laatste bloeiers dienen zich aan zoals de Dichtersnarcis en de Wilde hyacint.

Bloei: begin volop afnemend
Aanwezig: hier en daar regelmatig massaal

Stinzenflora-monitor Kalender 2020 week 17. Scroll horizontaal om alle planten te zien. Meer weten over een terrein of stinzenplant? Klik op de naam in de tabel.

We hebben kunnen genieten van de pracht van de Bostulpen afgelopen week, maar komende week zullen ze naar verwachting overal uitbloeien.

Het is nu de tijd dat veel stinzenplanten zaad gaan zetten, terwijl van de vroegste bloeiers zoals de Sneeuwklokjes en de Winterakonieten het blad ook begint af te sterven.

Ook is het de tijd van de bloei van de Paardenbloemen. Het Fluitenkruid schiet nu de grond uit en begint te bloeien.

De Gewone vogelmelk komt in bloei met zijn mooie schitterend witte schermen met bloemen. 

De Wilde hyacinten bloeien nu volop en dat zal de komende week ook nog het geval zijn. In de natuur komen de Wilde hyacint en de Daslook soms naast elkaar voor op hetzelfde terrein. Dit is bij meerdere terreinen in Friesland ook het geval. De Daslook is nu volop in bloei.

De Dichtersnarcis is een soort die vroeger al zeer geliefd was als tuinplant en is nu opnieuw op enkele terreinen aangeplant, zoals op Hackfort, de Schierstins en zeer recent op Martenastate en Dekema State. De Dichtersnarcis begint nu in bloei te komen. Deze plant kwam vroeger in Zuid-Europa veel in het wild voor. Op sommige plekken is de plant beschermd en kan hij nog steeds massaal voorkomen zoals in bergweiden ter hoogte van Vevey boven het meer van Genève.

Er zijn meerdere stinzenplanten die je niet alleen kunt zien, maar ook kunt ruiken, hoewel dit niet altijd opvalt. Bij de Daslook ruik je vaak overduidelijk de knoflookgeur van deze uiensoort. Niet alleen het blad en het bolletje maar ook de bloem(knop) is eetbaar.  De Dichtersnarcis en de Boshyacint (Hyacinthoides non-sripta) hebben een zeer aangename geur. In Nederland komt de echte Boshyacint (Blue Bell) echter weinig voor, het zijn meestal hybrides met de Spaande hyacint. Deze hybride verspreidt echter geen geur. 

De Knolsteenbreek (Saxifraga granulata) en het Haarlems klokkenspel (Saxifraga granulaat var. plena) beginnen al te bloeien en zullen komende week waarschijnlijk volop in bloei komen. De bloemen van het Haarlems klokkenspel zijn de dubbele gekweekte variant van de Knolsteenbreek (Info klik hier). Als je de stengel en de bladeren van deze planten goed bekijkt bijvoorbeeld met een loep, zul je zien dat de bladeren en de stengel behaard zijn. We kregen een prachtige foto van de Schierstins waarop dit heel goed zichtbaar is.

Het Knotlindenlaantje bij Martenastate is in deze periode zeker een bezoek meer dan waard, een echte ‘Laan van vermaak’ zoals ze dit soort laantjes genoemd werden in de negentiende eeuw. Het Longkruid blijft maar doorbloeien. De Donkere Ooievaarsbek die in Friesland wordt beschouwd als Bijgoed, komt nu ook in bloei.

Een soort die tot de Stinzenplanten wordt gerekend maar in Friesland in dit milieu verwilderd niet voorkomt is de Overblijvende ossentong. Bij Stinze Stiens staat de plant op een plek waar vroeger een Taxus stond en de grond heel rul is met veel organische stof. Hij staat daar rijk te bloeien naast de bloeiende Stinkende Gouwe. Waarschijnlijk is de plant hier terecht gekomen met compost van elders waar de plant al jaren in de bosrand rijk bloeit. Deze plant wordt beschreven in de pas verschenen Basisgids Stinzenplanten. Dit boekje is zeker een aanrader voor de liefhebber van dit soort vegetaties.

Deze week is de nieuwe versie van het boek  Stinzenflora in Fryslân (2008) verschenen, nu met de titel Stinzenplanten in Fryslân. Dit boek bevat enkele nieuwe hoofdstukken naast licht herziene versies van de eerder verschenen hoofdstukken. Vrijwel al het beeldmateriaal is nieuw en dit alleen al is een sterke verbetering van het oude boek. Dit boek is zeker ook een aanrader als je al in het bezit bent van het eerdere boek.

In heemtuinen staan vaak ook diverse stinzenplanten. Recent is er een heruitgave verschenen van het boekje Dwalen door betoverend heemgroen, dat wandelingen beschrijft door het bekende Jac. P. Thijssepark en andere heemparken in Amstelveen. Hier is een nieuw hoofdstuk toegevoegd over stinzenplanten geschreven door Carien van Boxtel.
Zie voor nadere info hieronder bij NIEUWS.

ACTIVITEITEN

Vanwege het Corona virus hebben de deelnemers aan de Stinzenflora-monitor ieder een eigen beleid met betrekking tot toegankelijkheid, rondleidingen en activiteiten.
Je wordt geadviseerd de websites van de deelnemers te raadplegen.
De rubriek activiteiten binnen- en buitenland van de Stinzenflora-monitor laten wij ook om die reden voor dit seizoen vanaf heden vervallen.

Gegevens: zie TERREINEN.

NIEUWS

Op initiatief van It Fryske Gea en Stichting Martenastate is op 23 april een geactualiseerde en uitgebreide versie van het boek Stinzenplanten in Fryslân uitgekomen bij Uitgeverij Noordboek Natuur, Gorredijk, (ISBN 978 90 5615 622 0) nu met de ondertitel: een voorjaarsfeest in het historisch groen. De 1e editie, op initiatief van Landschapsbeheer Friesland, kwam uit in 2008.
Het boek begint met een artikel van Rita Mulder-Radetzky over de ‘Tuinkunst in Fryslân door de eeuwen heen’. Willem van Riemsdijk/Trudy van Riemsdijk-Zandee belichten in een nieuw rijk geïllustreerd artikel de boeiende geschiedenis van de stinzenplanten. Wim Baas besteedt aandacht aan de ‘Stinzenplanten en hun biotoop’.  Aad van den Burg (red.) redigeerde de hoofdstukken over de stinzenplanten en de overige planten in het stinzenmilieu. De vindplaatsen zijn onder het motto ‘Fjildûntdekke’ in kaart gebracht door Stefien Smeding (IFG, red.) samen met Willem en Trudy van Riemsdijk. Stefien besteedt ook aandacht aan de verschillende bodemtypen en de Stinzenflora-monitor wordt door Trudy en Willem toegelicht. Het beheer van stinzenplanten krijgt ruim aandacht in een hoofdstuk van Wim Hoogendam/Hein Koningen. Stinzenplantenkenner Heilien Tonckens (red.) kijkt in een nieuw hoofdstuk naar de toekomst: ‘Stinzenplanten in de 21ste eeuw’. Het foto- en beeldmateriaal is voor het merendeel vernieuwd en van hoge kwaliteit. Het is een leerzaam en interessant hand- en kijkboek voor iedereen, die zich voor stinzenflora interesseert of die als vrijwilliger zich met stinzenplanten bezighoudt. In het boek wordt ook het werk van de bekende stinzenflora-pionier D.T.E. van der Ploeg nader belicht met aardige illustraties van zijn tekeningen. Henk Buith (red.), bestuurslid van de Stichting Martenastate en initiatiefnemer van deze editie, ploegde niet voor niets het Van der Ploeg-archief bij Tresoar door. Hij mag samen met It Fryske Gea met recht trots zijn op dit fraai uitgegeven boekwerk.

In Tresoar in Leeuwarden, het informatie- en documentatiecentrum voor de geschiedenis van Fryslân, wordt op dit moment een tentoonstelling ingericht met de titel Friese schatten in het groen / Fryske skatten yn it grien met als ondertitel staten en stinzenflora in Fryslân. Aanvullende informatie over de opening volgt op een later moment.  

Het boekje Dwalen door betoverend heemgroen is opnieuw uitgegeven. De uitgave bevat een beschrijving van de ongekende en unieke schoonheid van de Amstelveense heemparken. Het heemparkenteam actualiseerde de tekst en auteur en tuin- en landschapsontwerper Carien van Boxtel schreef een nieuw hoofdstuk over de bijzondere voorjaarsbol- en knolgewassen in de heemparken. Een enkele opmerking: de huidige cultivars van de tulp stammen af van tulpen uit Turkije maar de Bostulp komt van nature voor in Italië en Spanje en is via De Lobel vrijwel zeker voor het eerst naar de ‘Nederlanden’ gebracht (info zie hier). Carien van Boxtel in tijdschrift De Tuin in vier seizoenen: “Het is geweldig dat het heemparkteam kennis kan overdragen via het boekje. Voor mij is het een persoonlijke gids en inspiratiebron. Ik ben bijzonder trots dat het gelukt is om Dwalen door betoverend heemgroen opnieuw uit te geven.” Het boekje (ISBN 9789460222726) beschrijft een wandeling door de parken. Het is –ook in het Engels The enchanted heemparks of Amstelveen– te verkrijgen via de site van LM Publishers of erkende boekhandels. Het bevat een volledige soortenlijst in Latijn, Engels en Nederlands en prachtige foto’s.

It Fryske Gea heeft een mooi jubileumnummer uitgegeven ter gelegenheid van het 90-jarig bestaan: ‘Lang leve de Friese natuur, al 90 jaar  zorg voor onze natuur’. In dit zeer lezenswaardige magazine wordt Stefien Smeding, medewerker Cultuurhistorie en Erfgoed van It Fryske Gea, geïnterviewd over de stinzenplanten: ‘Uitbundige bloemenpracht zorgt voor lentekriebels’ met daarbij een aantal ‘Stinzenweetjes’. De tekst op pp. 12 en 13 is geïllustreerd met fraaie foto’s. It Fryske Gea heeft een aantal terreinen met stinzenplanten in bezit. De belangrijkste zijn Jongemastate in Raerd en het Van Coehoornbos in Wyckel, en sinds 2000 beheert IFG Park Martenastate voor Stichting Martenastate. Dit laatste is een van de vijf toplocaties in Nederland voor stinzenplanten volgens FLORON (Floristisch Onderzoek Nederland).

Op 25 maart werd in werd in BinnensteBuiten (KRO.NCRV), 18.45 u. NPO2 aandacht besteed aan Buitenplaats Philippusfenne, het statige voormalige notarishuis met de prachtige tuin die vooral bijzonder is vanwege de stinzenplanten. Philippusfenne is een van de vijf landelijke stinzenflorahotspots van Nederland volgens FLORON. Eigenaren Mattie en Luuk wonen er na ruim 40 jaar nog steeds met veel plezier en genieten van al het moois in hun tuin. Nou ja van bijna alles, want van één stinzenplant heeft Mattie spijt als haren op haar hoofd dat ze het geplant heeft… Terugkijken? Klik hier.

De KNNV Uitgeverij heeft op 14 februari de Basisgids Stinzenplanten gepresenteerd, een ‘boek voor in de binnenzak’ in aansluiting op de eerder uitgebrachte gelijknamige app (gratis te downloaden alleen voor Android, ISBN 978 90 5011 710 4). ‘Welke soorten tot de stinzenplanten behoren is geen vast gegeven. De lijst van stinzenplanten is voortdurend in ontwikkeling geweest’, zo wordt verteld in de inleiding. De gids kiest voor 120 soorten. De gids wil een bijdrage leveren aan het behoud en waardering van dit waardevolle culturele erfgoed. Nadruk ligt op de fraaie en gedetailleerde kleurenfoto’s, aangevuld met duidelijke beschrijvingen over onder andere grootte en bloeitijd.
Af en toe wordt er wat vermeld over het tijdstip van introductie van deze planten in Nederland, zonder bronvermelding. Helaas is deze beperkte informatie soms onjuist. Bij het Haarlems klokkenspel, een van de iconen van de stinzenplanten, wordt gemeld dat de plant al gekweekt zou zijn in 1594. Recent is er juist meer bekend geworden over de interessante geschiedenis van deze plant. Het is dit jaar 300 jaar geleden dat de plant in 1720 door Boerhaave voor het eerst werd beschreven.  Klik hier voor artikel hierover in de rubriek ‘Geschiedenis’ op de Stinzenflora-monitor.

FLORON heeft een Engelstalige samenvatting van de Botanische hotspots in boekvorm uitgegeven, waarin ook de 2 hotspots ‘stinzenbos’ in Friesland, Martenastate en Philippusfenne, zijn opgenomen: L.B. Sparrius, D.D. van der Hak, Important Plant Areas. Botanica hotspots in The Netherlands, 2019. De online interactieve versie is te vinden op de website ‘verspreidingsatlas’, soortgroep/biotoop ‘vaatplanten/stinzenbossen’. Klik hier.

Het Lentenummer van het tijdschrift OASE is geheel gewijd aan ‘Stinzenplanten en Voorjaarsbloeiers’. Interessante wetenswaardigheden over Stinzenplanten als historische begroeiing, het Haarlems klokkenspel , de diversiteit van Sneeuwklokjes, het beheer van stinzenplanten en over zelf aan de slag gaan met verwilderingsgbollen. Veel media besteden aandacht aan stinzenplanten, ook de vakbladen zoals Tuin en Landschap waarin Heilien Tonckens als ‘Groen Gast’ enthousiast vertelt zoals we van haar gewend zijn.

 

• Volgende: Stinzenflora-monitor 2020: Kalender week 18
• Vorige: Stinzenflora-monitor 2020: Kalender week 16