Vorige week voorspelden we dat de Bopstulpen in bloei zouden komen en dat is op de meeste plekken ook gebeurd. Het stralend geel van de Bostulpen, de Gele anemoon en het Speenkruid passen mooi bij het paasweekend dat voor de deur staat.

Bloei: begin volop afnemend
Aanwezig: hier en daar regelmatig massaal

Stinzenflora-monitor Kalender 2020 week 15. Scroll horizontaal om alle planten te zien. Meer weten over een terrein of stinzenplant? Klik op de naam in de tabel.

De bloem van de  Bostulp gaat alleen open in de zon. In de middag met mooi weer zijn deze sierlijke bloemen en het best te bewonderen. 

De bloem is zo sierlijk omdat de drie buitenste bloemblaadjes naar buiten toe omkrullen. De binnenste drie bloemblaadjes lopen puntig uit en kunnen soms wat naar binnen krullen. De Bostulpen staan onder andere weer prachtig langs de oprijlaan bij Dekema state en ook op Martenastate staan ze erg mooi. Die elegantie is ook prachtig te zien in het Florilegium van Basilius Besler uit 1640, Hortus Eystettensis, de tuin van de Prins-bisschop van Eichstadt. Hier zien we 3 bloemen aan één stengel, de Lilia Narcissus Bonoiensis (= uit Bologna. Zie ook info, monitor rubriek beheer/geschiedenis). Hij laat mooi de verschillende stadia van bloei zien. In dit verband moet iets recht gezet worden. Twee weken terug meldden we de ‘vondst van de week’ namelijk dat bij Dekema State een Bostulp met 4 bloemen aan één stengel gevonden was. Het bleken er echter 3 te zijn, de vierde had een eigen stengel.

 

Op Jongemastate staan de Bostulpen mooi te wiegen langs de gracht. Ook bij Philippusfenne staan ze stralend in bloei.

Een altijd bijzonder plek voor de Bostulp is het kerkhof in Ternaard, een mooie stilteplek midden in het dorp. Samen met Landschapsbeheer Friesland zijn afspraken gemaakt over het beheer zodat dit groene erfgoed hier behouden blijft.

Wat ons opviel aan een foto van een bloeiende Bostulp bij de Schierstins is dat daar de buitenste bloemblaadjes niet naar buiten krullen. Vermoedelijk is dit een wat andere variëteit van de Bostulp. 

Doordat het af en toe weer kouder is bloeien de Holwortels nog mooi door, hoewel er steeds meer zaadpeulen gevormd worden. Bij Stinze Stiens dachten we dat we geen Vingerhelmbloem hadden, maar alleen Holwortel. Daar waren we wel blij mee omdat in de oude kruidenboeken staat dat beide niet tegelijk bij elkaar in de buurt voorkomen. Maar vorige week vonden we voor het eerst de Vingerhelmbloem op ons terrein. De Vingerhelmbloem heet zo omdat de schutblaaadjes onder de bloempjes er gevingerd uitzien.

De Daslook zal komende week ook in bloei komen en die valt onder andere te bewonderen op Dekema State en hier en daar begint de Wilde hyacint. Daslook is prachtig als het bloeit, maar het kan andere soorten volledig overwoekeren. Als het eenmaal over het hele terrein voorkomt is het moeilijk te bestrijden.

Op verschillende plekken is de Gevlekte aronskelk in bloei.

Bij Hackfort, wat een meer zanderige grond heeft, komen de Lelietjes der dalen boven de grond na de Holwortel en Vingerhelmbloem. Ook komt de Salomonszegel boven de grond  en de Grote muur versterkt het wit van de Bosanemoon.

De Weegbreezonnebloem (Doronicum plantagineum) begint geel te bloeien bij Stinze Stiens en op Jongemastate. De Hartbladzonnebloem (Doronicum pardalianches) lijkt op deze Weegbreezonnebloem, maar die bloeit wat later.

De Kievitsbloemen staan nu volop in bloei. Deze plant wordt ook wel Kievitseitje genoemd. Dus met Pasen hebben we bloeiende Kievitseitjes. De bloemen lijken wel wat op Kievitseitjes. De groene top van de bloemstengel krult heel sierlijk naar achteren en doet ons denken aan de kuif van de Kievit.

ACTIVITEITEN

Vanwege het coronavirus hebben de deelnemers aan de Stinzenflora-monitor ieder een eigen beleid met betrekking tot rondleidingen en activiteiten.
Je wordt geadviseerd de websites van de deelnemers te raadplegen.
De rubriek activiteiten binnen- en buitenland van de Stinzenflora-monitor laten wij ook om die reden voor dit seizoen vanaf heden vervallen.

Gegevens: zie TERREINEN.

NIEUWS

It Fryske Gea heeft een mooi jubileumnummer uitgegeven ter gelegenheid van het 90-jarig bestaan: ‘Lang leve de Friese natuur, al 90 jaar  zorg voor onze natuur’. In dit zeer lezenswaardige magazine wordt Stefien Smeding, medewerker Cultuurhistorie en Erfgoed van It Fryske Gea, geïnterviewd over de stinzenplanten: ‘Uitbundige bloemenpracht zorgt voor lentekriebels’ met daarbij een aantal ‘Stinzenweetjes’. De tekst op pp. 12 en 13 is geïllustreerd met fraaie foto’s. It Fryske Gea heeft een aantal terreinen met stinzenplanten in bezit. De belangrijkste zijn Jongemastate in Raerd en het Van Coehoornbos in Wyckel, en sinds 2000 beheert IFG Park Martenastate voor Stichting Martenastate. Dit laatste is een van de vijf toplocaties in Nederland voor stinzenplanten volgens FLORON (Floristisch Onderzoek Nederland).

Op 25 maart werd in BinnensteBuiten (KRO.NCRV), 18.45 u. NPO2 aandacht besteed aan Buitenplaats Philippusfenne, het statige voormalige notarishuis met de prachtige tuin die vooral bijzonder is vanwege de stinzenplanten. Philippusfenne is een van de vijf landelijke stinzenflorahotspots van Nederland volgens FLORON. Eigenaren Mattie en Luuk wonen er na ruim 40 jaar nog steeds met veel plezier en genieten van al het moois in hun tuin. Nou ja van bijna alles, want van één stinzenplant heeft Mattie spijt als haren op haar hoofd dat ze het geplant heeft… Terugkijken? Klik hier.

Op initiatief van It Fryske Gea en Stichting Martenastate komt in de tweede helft van april een geactualiseerde en uitgebreide versie van het boek Stinzenplanten in Fryslân uit bij Uitgeverij Noordboek, Gorredijk (1e editie 2008) nu met de ondertitel: een voorjaarsfeest in het historisch groen. In het boek wordt aandacht geschonken aan de verschillende stinzenplanten, het beheer en de rijke geschiedenis ervan. Het wordt een leerzaam en interessant hand- en kijkboek voor iedereen, die zich voor stinzenflora interesseert of die als vrijwilliger zich met stinzenplanten bezighoudt.De stinzenflora in Fryslân staat centraal, maar er is ook aandacht voor het landschap, de verschillende vindplaatsen van stinzenflora en de monumentale woningen van Friese adellijke families en notabelen. In het boek wordt ook het werk van de bekende stinzenflora-pionier D.T.E. van der Ploeg nader belicht.

In Tresoar in Leeuwarden, het informatie- en documentatiecentrum voor de geschiedenis van Fryslân, wordt op dit moment een tentoonstelling ingericht met de titel Friese schatten in het groen / Fryske skatten yn it grien met als ondertitel staten en stinzenflora in Fryslân. Aanvullende informatie over de opening volgt op een later moment.  

De KNNV Uitgeverij heeft op 14 februari de Basisgids Stinzenplanten gepresenteerd, een ‘boek voor in de binnenzak’ in aansluiting op de eerder uitgebrachte gelijknamige app (gratis te downloaden alleen voor Android). ‘Welke soorten tot de stinzenplanten behoren is geen vast gegeven. De lijjst van stinzenplanten is voortdurend in ontwikkeling geweest’, zo wordt verteld in de inleiding. De gids kiest voor 120 soorten. De gids wil een bijdrage leveren aan het behoud en waardering van dit waardevolle culturele erfgoed. Nadruk ligt op de fraaie en gedetailleerde kleurenfoto’s, aangevuld met duidelijke beschrijvingen over onder andere grootte en bloeitijd.
Af en toe wordt er wat vermeld over het tijdstip van introductie van deze planten in Nederland, zonder bronvermelding. Helaas is deze beperkte informatie soms onjuist. Bij het Haarlems klokkenspel, een van de iconen van de stinzenplanten, wordt gemeld dat de plant al gekweekt zou zijn in 1594. Recent is er juist meer bekend geworden over de interessante geschiedenis van deze plant. Het is dit jaar 300 jaar geleden dat de plant in 1720 door Boerhaave voor het eerst werd beschreven.  Klik hier voor artikel hierover in de rubriek ‘Geschiedenis’ op de Stinzenflora-monitor.

FLORON heeft een Engelstalige samenvatting van de Botanische hotspots in boekvorm uitgegeven, waarin ook de 2 hotspots ‘stinzenbos’ in Friesland, Martenastate en Philippusfenne, zijn opgenomen: L.B. Sparrius, D.D. van der Hak, Important Plant Areas. Botanica hotspots in The Netherlands, 2019. De online interactieve versie is te vinden op de website ‘verspreidingsatlas’, soortgroep/biotoop ‘vaatplanten/stinzenbossen’. Klik hier.

Het Lentenummer van het tijdschrift OASE is geheel gewijd aan ‘Stinzenplanten en Voorjaarsbloeiers’. Interessante wetenswaardigheden over Stinzenplanten als historische begroeiing, het Haarlems klokkenspel , de diversiteit van Sneeuwklokjes, het beheer van stinzenplanten en over zelf aan de slag gaan met verwilderingsgbollen. Veel media besteden aandacht aan stinzenplanten, ook de vakbladen zoals Tuin en Landschap waarin Heilien Tonckens als ‘Groen Gast’ enthousiast vertelt zoals we van haar gewend zijn.

 

 

 

 

 

 

• Volgende: Stinzenflora-monitor 2020: Kalender week 16
• Vorige: Stinzenflora-monitor 2020: Kalender week 14