De ontwikkelingen gaan op alle terreinen verder maar de mate van ontwikkeling verschilt per terrein.

Bij Jongemastate bloeien de Holwortels nog niet, bij Dekema State zijn de Holwortels nog in het begin stadium, terwijl bij Stinze Stiens, Philippusfenne  en Martenastate de bloei goed op gang komt. Op Hackfort en in de Martenatuin staan ze nu volop te bloeien. Bij Dekema State neemt de Holwortel toe in het oude en nieuwe bos.

De Helmbloem komt wat later in bloei dan de Holwortel, maar op diverse terreinen begint deze soort in bloei te komen. De Wilde Narcis bloeit nu volop bij Stinze-Stiens en op Hackfort.

Op Hackfort groeien veel Bosanemoon die daar nu volop bloeien en volgende week naar verwachting hun hoogtepunt zullen bereiken. De Slanke Sleutelbloem heeft op Stinze Stiens de hele winter door wat bloemen gehad, maar staat nu volop te bloeien net als op Hackfort.

Sneeuwroem, Sterhyacint en Gevlekt longkruid zorgen voor een zweem van blauw op verschillende locaties.

Bij Stinze Stiens bloeit nu ook de Hondstand volop, het is een kleine plek, maar dit plantje breidt zich daar nu vrij goed uit. We zullen deze soort dit jaar mogelijk opgraven en weer over een groter oppervlak uitplanten, zodat ze zich weer beter kunnen vermeerderen. Het zou leuk zijn als deze plant zich goed blijft ontwikkelen. In het stukje over onze reis naar Slovenië kunt u nog meer lezen over de Hondstand en zijn voorkomen in een semi-natuurlijke situatie.

Verschillen kunnen niet alleen komen doordat het weer op een bepaalde locatie de afgelopen tijd warmer of kouder is geweest dan op een andere locatie, maar ook door verschillen in het genetisch materiaal van een plant. Het toenmalige Rijksinstituut voor Natuurbeheer in Leersum heeft in de jaren 60-70 van de vorige eeuw onderzoek gedaan naar de Holwortel. Wat hen opviel was dat het moment van bloei systematisch kon verschillen per locatie. Ze hebben indertijd gekeken naar een aantal locaties in Nederland, Duitsland, Denemarken en Zweden. In Scandinavië begon de bloei het laatst en er waren ook redelijke verschillen voor de verschillende locaties in Nederland. Om verschillen in klimaat uit te sluiten zijn knollen verzameld van diverse locaties. Deze hebben ze in Leersum in het bos in potjes geplant en meerdere jaren gevolgd. Het bleek dat de verschillen in bloeitijd nu nog steeds optraden. Een plant past zich dus genetisch aan aan een bepaalde plek en die eigenschap blijft behouden als hij wordt verplant. Het kan dus zijn dat de verschillen in bloeitijd voor locaties in Nederland worden veroorzaakt doordat de planten genetisch wat verschillen en oorspronkelijk vanuit verschillende plekken afkomstig zijn.

Zoals beloofd nu een wat uitgebreider verslag van onze studiereis naar Slovenië in de laatste week van maart 2018. Door op de foto’s te klikken kunt u ze vergroten.
Het doel van de reis was om zoveel mogelijk van wat wij stinzenplanten noemen te zien in hun (semi-)natuurlijke omgeving en op die manier meer inzicht te krijgen in hoe deze soorten in het wild groeien.

De reis was op ons verzoek georganiseerd door Paul Veenvliet van bureau Nature in Colour: http://natureincolour.eu . Doordat het voorjaar later was dan normaal, was de reis twee weken verlaat ten opzichte van de eerdere planning. Het weer in Slovenië was ook abnormaal met een warme periode aan het begin van het jaar gevolgd door een zeer koude periode later.

Dit had als voordeel dat de bloei van soorten die normaliter wat meer gespreid in de tijd bloeien nu deels tegelijk bloeiden waardoor we de diversiteit van de diverse aanwezige soorten goed konden waarnemen. Doordat vindplaatsen op verschillende hoogtes liggen kun je meestal verschillende soorten in bloei zien die in Nederland na elkaar bloeien. De hoogteligging heeft immers invloed op de temperatuur.

We hebben allerlei plekken bezocht waardoor we een goed beeld hebben gekregen van verschillende groeiomstandigheden en de vegetatie die daarbij kan optreden. We hebben zowel plekken gezien waar veel soorten deels door elkaar en deels vlak bij elkaar voorkomen en plekken waar een soort dominant aanwezig is met al dan niet nog een paar andere soorten op dezelfde plek. Sommige plekken waren landschappelijk ook zeer de moeite waard en anderen wat minder. De reis was in alle opzichten zeer geslaagd door de goede voorbereiding van de reis door Paul Veenvliet die de plekken kort van te voren nog had bezocht.

De groeiplaatsen waren vaak in gemengde bossen soms op hellingen gelegen soms wat vlakker, maar ook in graslanden. De bossen waren vaak een gemengd loofbos op een kalk ondergrond. De meest voorkomende boomsoorten waren beuk en haagbeuk, maar ook diverse soorten eik en esdoorn komen voor net als bossen met een zekere aandeel naaldbomen. Deze bossen werden vrijwel allemaal ook gebruikt voor productie van hout.

De groeiplaatsen waren vrijwel allemaal vrij vochtig tot (zeer) nat en allemaal behoorlijk voedselrijk. De grond was in het algemeen geelbruin met een goede tot zeer goede kruimelige structuur. Dit zijn allemaal factoren die gunstig zijn voor het voorkomen van de meeste stinzenflora. Soms was er maar een dunne bodemlaag op de kalk ondergrond, soms was de bodemlaag dikker. Vaak wordt er in Nederland gezegd dat stinzenflora het vooral goed doet onder Lindes, dit is op zich juist, maar zoals blijkt uit het voorafgaande zijn andere loofboomsoorten ook prima, mits het blad vrij snel kan verteren wat bevordert wordt door de aanwezigheid van kalk in de ondergrond. Deze situatie kennen we in Nederland vooral in Zuid-Limburg. Voldoende licht in het vroege voorjaar is wel van belang voor deze soorten maar dit is gewaarborgd als de stinzenflora bloeit voordat de bomen in blad komen en als ze niet al te dicht op elkaar staan.

De diversiteit aan soorten die op een plek kan voorkomen was soms enorm. Naast de soorten die we kennen van de Nederlandse stinzenmilieus komen er nog een aantal andere interessante soorten regelmatig voor. De meest opvallende en vaak voorkomende soort is de Hondstand (Erythronium dens-canis). De kleur van de bloemen was altijd zacht rood. Op andere plekken in Europa is de kleur vaak licht paars terwijl witte bloemen ook voorkomen. Deze soort kwam vaak verspreid tussen andere stinzenplanten voor.

Daslook hebben we op enkele plekken gezien. Op een plek was de helling van de hele bosbodem bedekt met Daslook. Holwortel kwam ook sporadisch voor met een hoge bedekkingsgraad. Omdat deze soort wat later bloeit kan het zijn dat deze op sommige plekken wel aanwezig was maar nog niet boven de grond, ook prefereert deze soort een wat minder nat milieu.

Sneeuwklokjes kom je in Slovenië tegen in een vrij grote diversiteit van milieus en zeer zelden samen met Lenteklokken.

Lenteklokken waren dominant in enkele zeer natte bossen, terwijl op andere plekken met voldoende vocht de soort meer verspreid voorkwam. Opvallen was dat in een nat oerbos met zeer oude grote eiken de diversiteit aan soorten veel minder was dan het bos in de onmiddellijke omgeving van het oerbos waar wel houtwinning plaats vindt. Welke bomen gekapt mogen worden vindt plaats in overleg met de overheid.

We hebben drie soorten crocus gezien op diverse plekken. De Bonte crocus (Crocus vernus subsp. vernus), is de soort die wij kennen van de stinzenmilieus in Nederland, hoewel de planten in Nederland vaak nog wat groter zijn dan die in het wild voorkomen. Deze soort kan zowel paars als wit zijn. Een duidelijk kleinere variant van de Bonte krokus is de Crocus vernus subsp. albiflorus. Hoewel ‘albiflorus’ met witte bloem betekent, komt deze variant ook in het paars voor, maar vaker in het wit.

We hebben prachtige vegetaties gezien in enkele weilandjes waar deze kleine witte crocus same met het gewone Sneeuwklokje voorkomt, wat een prachtig gezicht is als de zon schijnt en beide tegelijk bloeien. Een soort die wij niet kennen in de Nederlandse stinzenmilieus is de Crocus reticulatus. Die hebben we slechts op een enkele plek gezien.

Hoewel de krokussen vaak in weilandjes voorkomen viel het op dat de Bonte krokus vaak ook verspreid voorkomt in bosmilieus tussen andere stinzenplanten. Boshyacinten kwamen niet voor in de diverse milieus die we bezocht hebben, hoewel de prachtige vegetatie in het Haller bos in België een bos is met Beuken op een kalkrijke ondergrond. Het grootste verschil is vermoedelijk dat de grond in het Hallerbos een stuk droger is dan de gebieden die we in Slovenië hebben bezocht.

Op sommige plekken kwamen Bosanemonen en de Gele anemoon naast elkaar voor. Winterakonieten komen maar op twee plekken voor in Slovenië. De grootste plek is op een wat hogere berg gelegen en daar lagen de planten nog onder de sneeuw. Vaak begint de bloei al vrij snel nadat de sneeuw is weggesmolten. De Bostulp komt in Slovenië niet voor. De foto’s illustreren de enorme rijkdom aan voorjaarsplanten die in Slovenië te bewonderen zijn en ook de grote diversiteit van soorten op een plek.

Bloei: begin volop hoogtepunt afnemend
Aanwezig: hier en daar regelmatig massaal

Stinzenflora-monitor Kalender 2018 week 14. Scroll horizontaal om alle planten te zien. Meer weten over een terrein of stinzenplant? Klik op de naam in de tabel.

Activiteiten*:

De deelnemers aan de Stinzenflora-monitor organiseren in het stinzenflora seizoen verschillende activiteiten. De activiteiten die nu bekend zijn worden hier onder vermeld.
‘Open tuinen’ bij particuliere tuinbezitters worden vaak kort van te voren vermeld in deze kalender en op de websites van de deelnemers. Openstelling is afhankelijk van de bloei van de stinzenplanten en het weer.
Voor mogelijkheden van (groeps)bezoek kunt u contact opnemen met de betreffende deelnemer/terrein.

Gegevens: zie TERREINEN

Voor in de agenda*:

Activiteiten april:

Stinze Stiens. Open tuin. Dit jaar is een bijzonder jaar. De natuur doet het dit jaar heel langzaam aan. De tweede fase van de bloei van de stinzenplanten is nu ingegaan, bijna 2 weken later dan andere jaren. Stinze Stiens bij het Doktershûs (Smelbrêge 6, Stiens) opent daarom op zaterdagmiddag 7 april van 13.00 u. – 16.00 u. de tuin (toegang gratis). Na de Winterakonieten, Sneeuwklokken en Krokussen kun je nu genieten van de Holwortel en nog meer voorjaarsbloeiers. De Hondstand, een bijzonder plantje dat bij een sprankje zon de bloemblaadjes omhoog krult, staat in bloei. En onder de vruchtboom kleurt de Oosterse sterhyacint mooi blauw. De Bosanemoon met haar witte sterren laat zich zien en de Wilde narcis bloeit mooi met haar zachtgele klokken. Nu vragen ook mooie details aandacht zoals het fraai gevlekte blad van de Gevlekte aronskelk en de mooie bladnerven van de Italiaanse aronskelk. Het is een goed moment om op stinzenstruin te gaan.

Dekema State Jelsum. Museumweekend 14 en 15 april. Voorjaarsfair 28 april: met een stinzenplantenzoekkaart maakt u tijdens deze evenementen zelf een rondgang. Voor prijzen, openingstijden en activiteiten zie de website. www.dekemastate.nl

Martenastate Koarnjum. Vrij toegankelijk. Activiteiten in het kader van Leeuwarden-Fryslân 2018: Grien Festival, start Paasmaandag 2april, duurt t/m 15 april. Er zijn in het kader van het festival ook een aantal Stinzenflora activiteiten, o.a.: Wandelingen met gids langs historie en stinzenflora in en om het park. 10.00-12.00 Zaterdag, Zondag en 16.00 – 17.30 doordeweekse dagen
​Reserveer vooraf verplicht € 4,00 via informatie@tunmanswente.nl o.v.v. Gids, datum en aantal bezoekers stinzenflora en cultuurhistorie van Martenastate.

9 april, 20.00-21.30 u. Lezing: ‘De cultuurhistorie van stinzenplanten en het unieke van Martenastate’, door Willem van Riemsdijk.
12 april, 20.00-21.30 u. Lezing: ‘Behoud en ontwikkeling van cultuurnatuur en historie’, door Stefien Smeding en Jan Jelle Jongsma, It Fryske Gea.
Exposities: 1. Gehaakte kleed LF2018, thema Stinzenblomkes  2. Fotografie stinzenplanten van Sjoerd Hogerhuis
En verder wandelexcursies en cursussen Natuurfotografie Stinzenflora. Voor locaties, data, prijzen en reserveringen zie de websites www.grienfestival.nl  en van It Fryske Gea. http://www.itfryskegea.nl/eropuit

Schierstins Feanwâlden. Museumweekend 14 en 15 april. Rondleidingen in de tuin en gebouw. Voor prijzen en openingstijden zie de website. www.schierstins.nl 

Mededelingen:

Toeristische folder ‘Stinzenflora in Friesland’: Voor ieder die in het voorjaar erop uit wil is er nu ook een nieuwe handzame folder ‘Stinzenflora in Friesland’ verkrijgbaar bij de toeristisch-recreatieve centra en de aangesloten organisaties (VVV’s en TIP’s). Hij kwam tot standfoor samenwerking van de deelnemers aan de Stinzenflora-monitor en de toeristische organisaties Uytland/Bestemming Noardwest en de regio’s de Greidhoeke en Noardlike Fryske Wâlden. De folder geeft informatie in het Nederlands en Engels en laat zien welke locaties echte bloeiende hotspots van Friesland zijn.

App Stinzenflora (alleen voor Android): De organisatie Nature2U heeft onafhankelijk een app (alleen voor Android) ontwikkeld met informatie over stinzenflora. In deze Stinzenflora app staan alle Nederlandse Stinzenplanten en begeleiders beschreven met land van herkomst en bijzonderheden. De app is samengesteld met stinzenplantenspecialist Heilien Tonckens en natuurfotograaf Wil Leurs, aangevuld met enkele foto’s van waarneming.nl . De planten zijn makkelijk op te zoeken met bloemkleur en vorm of voor de floristen op familie. Daarnaast zijn er ook overzichten van de Stinzenflora van de Vechtstreek en Friesland. Meer informatie via www.nature2U.nl

*Wijzigingen voorbehouden. Raadpleeg altijd de websites van de deelnemers voor de meest recente informatie.

• Volgende: Stinzenflora-monitor 2018: Kalender week 15
• Vorige: Stinzenflora-monitor 2018: Kalender week 13