Stinze-Stiens

Geschiedenis

3 mei 2019

‘Stinzenpflanzen’: Gottorf, Husum, Jever en Leer. Een reisverslag met enkele overpeinzingen …

© Willem van Riemsdijk

Schlosspark Jever. Bron: website, klik hier.

Schlosspark Jever. Bron: website, klik hier.

Het cultuurhistorische fenomeen van stinzenplanten is niet beperkt tot Friesland of Nederland. In sommige delen van Duitsland groeien niet alleen sommige van ‘onze’ stinzenplanten in het wild, maar vormen ook een onderdeel van de tuincultuur. Zowel wat betreft de geschiedenis van deze planten als wat betreft hun huidige voorkomen zijn er diverse interessante terreinen in Duitsland. Deze blog gaat over een beperkt aantal terreinen in Noord Duitsland. Vorig jaar bezochten we de kasteeltuin in Husum en dit jaar de andere terreinen. Lees verder

21 maart 2019

De ‘glazige witzilveren bloei’ van de Knikkende vogelmelk, van 1600 tot heden

© Willem van Riemsdijk

Knikkende vogelmelk bij Stinze Stiens.

Knikkende vogelmelk bij Stinze Stiens.

In 1992 schrijft Jan Wolkers over zijn passie voor tuinen en de natuur (NRC, 5 juni 1992). Ik citeer: ‘Sinds die dag heb ik de tocht naar die achter de huizen van het Rapenburg verborgen weelderige tuin vele tientallen keren gemaakt. In alle seizoenen en onder alle weersomstandigheden. Vanaf de glazige witzilveren bloei van de knikkende vogelmelk tot aan de berijpte kilte van de winterse tovertuin.‘ Het gaat hier over de Hortus in Leiden waar hij met name de Knikkende vogelmelk noemt. Lees verder

6 september 2018

Hoe Haarlems is het Klokkenspel?

© Willem van Riemsdijk
English text see below

Lindenlaantje met Haarlems klokkenspel bij Martenastate. Foto: Stinze Stiens.

Lindenlaantje met Haarlems klokkenspel bij Martenastate. Foto: Stinze Stiens.

Het Haarlems klokkenspel is in meerdere opzichten een heel bijzondere stinzenplant. Lees verder

21 november 2016

Herontdekking van de oudste beschrijving van de aanleg van een levende (vlecht)heg: ca. 400 voor Christus

© Willem van Riemsdijk

Crescentiis, La chasse 1373

Afbeelding bij onderwerp: La chasse et la pêche [De jacht en de visvangst] met een vlechtheg, uit: Pierre de Crescens [Petrus de Crescentiis] Les profits champêtres, 1373. Franse vertaling van Opus ruralium commodorum.

De informatie in de vorige blog (16 februari 2016) over de vlechtheg is gebaseerd op de beschrijving in het boek Ruralia Commoda, Succesvolle landbouw van Petrus de Crescentiis (*1230/1233 †1320/1321 in Bologna). Dit manuscript werd gepubliceerd rond 1305 na Christus en bevat gedetailleerde informatie over verschillende typen vlechtheggen die toen aangelegd werden om de tuin en boerderij/hofstad te beschermen tegen dieren en mensen. Lees verder

16 februari 2016

Van de Tún, Tuin en Vlechtheg volgens het boek ‘Succesvolle landbouw’ van Petrus de Crescentiis

© Willem van Riemsdijk

Ambrogio Lorenzetti, Het effect van goed bestuur op het platteland. Fresco . Sienna

Ambrogio Lorenzetti, Het effect van goed bestuur op het platteland. Fresco (detail). Palazzo Publico, Siena. Zichtbaar zijn de heggen om de landerijen met op regelmatige afstanden uitgegroeide bomen die dienen als geriefhout.
Afbeelding, bron: http://www.wga.hu/index1.html

Het woord tún (spreek uit tuun) refereert aan de omheining van een erf. Op Texel kennen we de tuunwallen. Dit zijn omheiningen bestaande uit een heuveltje van zoden die dienen als perceelsbegrenzing. Het woord tuin gaat terug op het woord tún, waarbij tuin nu het omheinde terrein aanduidt in plaats van de omheining zelf. De omheining van het terrein bestond vroeger in bepaalde streken uit vlechtheggen. Lees verder

27 februari 2015

Eeuwigdurende Lente en het Florilegium: Le Jardin du Roi …

© Willem van Riemsdijk

Pierre Vallet, Le jardin du Roy très chrétien Henry IV ... dédié á la Royne, 1608

Pierre Vallet, Le jardin du Roy très chrétien Henry IV … dédié á la Royne, 1608. l.: Clusius r.: De Lobel

In de christelijke traditie is de oudste tuin de Hof van Eden, of de Paradijstuin. In deze tuin zouden de bomen het hele jaar door bloeien en vrucht dragen. Er zou een Eeuwigdurende Lente heersen. Lees verder

24 januari 2015

Christine Bertolf en Dodonaeus Netwerken in de zestiende eeuw

© Willem van Riemsdijk

Chrysanth. Peruntanum Dodoens 1569

Chrysanth. Peruntanum. Dodonaeus R., Florum et coronariarum odoratarumque nonnullarum herbarum historia, Altera editio (1569)

In de zestiende eeuw waren er in Europa al veel tuinen van liefhebbers en plantenverzamelaars. Niet alleen vorsten en adel bezaten dergelijke tuinen, maar ook vooraanstaande burgers. Deze tuinenbezitters probeerden een zo groot en mooi mogelijke verzameling van planten te krijgen in hun tuin. In deze periode ligt ook het begin van de ‘moderne’ kruidenboeken (de Duitse kruidkundige Brunfels publiceert zijn kruidenboek in 1531, gevolgd door Bock en Fuchs, en iets later Dodonaeus, de Lobel en Clusius, alle drie geboren in de Zuidelijke Nederlanden). Bijzondere plantensoorten waren zeldzaam, kwamen soms van ver en waren ook kostbaar. Planten werden dan ook regelmatig gestolen. Je had een goed ontwikkeld netwerk van contacten nodig om aan bijzondere soorten te kunnen komen. Er was een levendige uitwisseling van plantmateriaal, zaden en bollen via deze netwerken van plantenliefhebbers, in een tijd waarin reizen veel ingewikkelder was dan nu. Lees verder

4 november 2014

Viglius en het Ayttablomke

© Willem van Riemsdijk

Viglius van Aytta

Viglius van Aytta (1507-1577). Frans I Pourbus genaamd de Oudere. 108 x 84 cm. Collectie: © Musée du Louvre/A. Dequier – M. Bard

De vroeg in het voorjaar bloeiende Winterakoniet, Eranthis hyemalis, behoort tot de stinzenflora. Deze plant komt onder andere in het wild voor in de heuvels van grote delen van Italië. De Winterakoniet heet in het Fries Ayttablomke. Volgens de lokale overlevering zou dit bolgewasje zijn ingevoerd door Viglius en aangeplant op de Aytta State in Swichum. De Aytta State was in bezit van de de familie van Viglius. Lees verder

Volgende
Close
loading...