De afgelopen week was Koning Winter oppermachtig. Het bracht veel sneeuwpret en schaatsplezier maar  Sneeuwklokjes en Winterakonieten kropen in hun schulp.

De komende week is de kou uit de lucht. Hopelijk zullen dan ook de Winterakonieten op en rond de hof van de St. Vituskerk in Stiens in volle glorie te zien zijn. 

In het vorige journaal zeiden we al dat Sneeuwklokjes en Winterakonieten echte winterbloeiers zijn. Dit blijkt niet alleen uit de Nederlandse naam maar ook uit de wetenschappelijke naam: Galanthus nivalis en Eranthis hyemalis. De website https://wilde-planten.nl/gewoonsneeuwklokje.htm is heel informatief: ‘nivalis’ betekent ‘in of bij de sneeuw groeiend’ en hyemalis betekent ‘winters’ of ‘in de winter bloeiend’. ‘Galanthus’ is afgeleid van het Griekse ‘gala’ en betekent ‘melk terwijl ‘anthos’ bloem betekent. ‘Eranthis’ is een samenstelling van ‘er’, Grieks voor voorjaar, en ‘anthos’, bloem. Dus de Eranthis hyemalis is een in de winter bloeiende voorjaarsbloem. Het bekende Florilegium van Crispijn van der Passe Hortus Floridus (Bloemtuin) uit 1614 onderscheidt planten die in de winter, het voorjaar, de zomer en de herfst bloeien.

Op de sociale media lijkt het soms een wedstrijdje waar de eerste Sneeuwklok in bloei is of wordt soms met verbazing gemeld dat de eerste Winterakoniet al in december gezien is. Dit komt inderdaad voor. Foto’s van de eerste Sneeuwklokjes worden met graagte gedeeld. Het idee wordt gewekt dat ze ieder jaar vroeger te zien zouden zijn. In Nature Today werd de bloei van het Sneeuwklokje in 300-jarig perspectief geplaatst, vertelden we in het Stinzenforajournaal nr. 5. De meeste meldingen van eerste bloei wordt tegenwoordig verwacht rond 1 februari. Dit is bijna twee weken eerder dan gemiddeld over de afgelopen 300 jaar.

De Stinzenflora-monitor, die vanaf eind februari 2015 de berichten deelt van ca. 9 parktuinen en landgoederen geeft een wat kortere tijdshorizon. De wekelijkse tabellen geven enig inzicht over de laatste zes jaar. In de wekelijkse tabel wordt de bloei in de kleuren geel (beginnende bloei), (zacht)groen (volop of hoogtepunt) en crème  (afnemend) weergegeven.
In het archiefoverzicht van de Kalender is te zien dat in 2017 en 2019 de bloei relatief laat op gang kwam. Medio februari bloeiden toen de bloemen tussen de restjes sneeuw maar daarna werd het heel warm ‘alsof winter en voorjaar samen kwamen’. Wellicht gaat het jaar 2021 ook op die manier de boeken in. Bijzonder is dat in 2019 de bloei laat begon maar dat Sneeuwklokken en Winterakonieten ook al weer vroeg waren uitgebloeid. Kennelijk was er veel zon want ‘Hoe zonniger deze planten staan, des te eerder ze in bloei komen en des te eerder ze ook uitgebloeid zijn.’ In 2017 en op veel locaties in 2018 was eind februari nog aardig wat te genieten in de laatste week van februari. De bloei verschilt dus sterk per jaar. Het karakter van het terrein bepaalt ook de bloeitijd. Is er meer schaduw dan zien we een latere bloei dan op de terreinen met meer open plekken waar de zon de aarde kan koesteren.

We zijn benieuwd wat het komend jaar gaat brengen op de verschillende terreinen. Op de website stinzenflora-monitor.nl is het allemaal te volgen. 

Gelezen:

Gerard van Buiten, hortulanus van de Botanische Tuinen Utrecht, vertelt over stinzenplanten in een kort filmpje. Op uitnodiging van Groei & Bloei vertelt Gerard van Buiten, hortulanus van de Botanische Tuinen Utrecht, over de stinzenplanten in de botanische tuin van de universiteit. Hij legt uit wat stinzenplanten zijn, welke soorten er zijn en vertelt wat hij zo leuk vindt aan stinzenplanten: stinzenplanten bloeien in de winter en het voorjaar, als er verder nog niet veel in de tuin is te beleven. Klik hier om te bekijken.

Module Stinzenplanten in Erfgoedopleiding ‘Hovenier Historisch Groen’. Het Nationaal Centrum Erfgoedopleidingen (NCE) heeft een opleiding ‘Hovenier Historisch Groen’ ontwikkeld. De opleiding staat in het teken van het leren kijken naar en herkennen van historische groenstructuren. Ook wordt er onder andere kennis opgedaan van historische plant- en boomsoorten, materialen, tuinarchitectuur, landschapsstijlen en de geschiedenis van het hoveniersvak. Met de opgedane kennis kan de hovenier beter de plannen voor onderhoud en restauratie van historisch groen in de praktijk uitvoeren. De opleiding Hovenier Historisch Groen bestaat uit 8 modules. Je sluit iedere module af met een deelcertificaat. De deelcertificaten voor alle onderdelen samen geven recht op het NCE-branchediploma Hovenier Historisch Groen.
Een van de modules is STINZENPLANTEN. Deyke van Donkelaar schreef de tekst. De cursus wordt gedurende 2 dagen gegeven op Kasteel Sypesteyn (Loosdrecht) en op Dekema State (Jelsum), resp op 4 maart en 15 april. De module is dit jaar volgeboekt maar inschrijven voor een plek op de reservelijst is mogelijk. Informatie klik hier. Deyke van Donkelaar stuurde de omslag voor de werkmap bij het vakboek Stinzenplanten. Herkenbaar is Willem van Riemsdijk terwijl hij aan het sinusmaaien is met de zeis bij Stinze Stiens en op de andere foto worden stinzenplanten gedetermineerd op Dekema State tijdens de Veldcursus die Wilde Weelde  jaarlijks geeft. 

Stinze Stiens:
Bezoekadres: Smelbrêge 6, schuin tegenover de St. Vituskerk in het historische centrum
Toegang: Op afspraak. ‘Open tuindagen’, zie het Stinzenflorajournaal of de agenda op de website www.stinze-stiens.nl
Parkeren: gratis in Stiens
Openbaar vervoer: Bus 60 of 154 vanuit Leeuwarden, Halte Langebuorren.
Stinzenflora-monitor: voor informatie klik hier, over de Noordelijke Lustwarande, stinzenplanten in Noord-Nederland en Noord-Duitsland, locaties, soorten en bloeitijd.

• Volgende: Stinzenflorajournaal jrg. 1 nr. 7: Boer of Bont?
• Vorige: Stinzenflorajournaal jrg. 1 nr. 5: Sneeuwklokjes spreken tot de verbeelding