Op 10 en 11 september zijn er weer de Open Monumentendagen (OMD) met als thema ‘Duurzaamheid’. De gemeente Leeuwarden wijst elk jaar binnen haar grenzen een gebied aan als speerpunt. Dit jaar is dit het gebied ten noorden van Leeuwarden tot en met Stiens en dan met name het deel dat ligt tussen de Dokkumer Ee en Middelzee. De werkgroep OMD Leeuwarden heeft voor 10 september een mooi programma gerealiseerd. In de verschillende dorpen worden diverse locaties opengesteld. Dit zijn kerken, staten, boerderijen en woonhuizen.
Evenals voorgaande jaren werken Stichting Stinze-Stiens en Stichting Monumentenzorg Leeuwarderadeel (SML) samen om de Monumentendag-lezing te organiseren in het Pakhûs SOLO, Smelbrêge 9, te Stiens. Dit jaar neemt SML het initiatief. Voor info en reserveren, klik: hier. In het ‘duurzame’ Doktershûs, eveneens op Smelbrêge, worden rondleidingen georganiseerd. Reserveren verplicht via de knop ‘aanmelden’ hieronder.

Het Doktershûs uit 1838 met de rijk versierde dakkapel met klassieke elementen valt op in het historische centrum van Stiens. Het pand is een typisch en vroeg voorbeeld van het neoclassicisme in Friesland. De vormgeving is van een voorname eenvoud die bij die stijl hoort. Ruim vijftig jaar later, in 1894, werd het huis volgens de voorschriften van die tijd uitgebreid met een apotheek aan de achterzijde en binnen kreeg de gang een monumentale allure.

De gang werd prachtig beschilderd en het was gedaan met de wat strenge uitstraling die het huis van buiten heeft. Met vaardige hand schilderden de decoratieschilders van toen imitatiemarmer panelen in rood en geel. Een geschilderde vaas met bloemen heet de bezoeker welkom bij de hoofdingang. Het plafond heeft met goud versierde ornamenten. en de vloer is belegd met Engelse mozaïektegels, een mooi voorbeeld uit het vroeg-industriële tijdperk. Een fraai gestileerde geschilderde plantrank in Art Nouveau stijl wordt later toegevoegd aan de gemarmerde lambrisering. Bij de restauratie van 2012-2014 zijn de schilderingen weer zichtbaar gemaakt en hersteld. Een deur tussen het voor- en achterhuis met een fraai geëtste ruit van de glasfabriek Bouvy Dord[rech]t  sluit de gang af. Deskundigen noemen de gang uniek omdat nog maar weinig van dergelijke rijk gedecoreerde entrées uit die tijd over zijn.
Andere verrassingen zijn: diverse originele plafonds en twee reconstructies van teruggevonden historisch behang. De dorpsapotheek uit 1894 is weer in oude glorie hersteld en voorzien van negentiende-eeuwse opstandflessen, pillendoosjes en andere benodigdheden. Een historische apotheek ‘aan huis’ in een Doktershûs is waarschijnlijk uniek in Nederland.

Tijdens de rondleidingen zal ook aandacht besteed worden aan de maatregelen voor verduurzaming van het Doktershûs. Het Doktershûs in Stiens is een schoolvoorbeeld van verduurzaming. Tijdens de Nationale Duurzame Huizen Route in 2018 verkoos de deskundige jury het rijksmonument tot ‘Duurzaamste huis van Nederland’ in de categorie ‘Woning voor 1945’: ‘De duurzame maatregelen zijn op een prachtige manier geïntegreerd zonder verlies van de karakteristieke en oude elementen van de woning. De verduurzaming van oude woningen is maatwerk waarbij vaak naar creatieve oplossingen moet worden gezocht.’ Ook de stichting ERM (Erkende Restauratiekwaliteit Monumenten) stelde het Doktershûs tot voorbeeld: ‘Dit soort panden hebben geen toekomst meer, als zij energievreters blijven. De slechte staat van het pand bood kansen’, vertellen Trudy en Willem van Riemsdijk. ‘Met name op energetisch gebied was er van alles mogelijk. Verduurzaming is voor ons een cruciale maatschappelijke opgave. Dat geldt dus ook voor een rijksmonumentaal pand.’ 

RONDLEIDINGEN DOKTERSHÛS:
Zaterdag 10 september ieder uur vanaf 10.00 u. (start laatste rondleiding: 15.00 u.)
Zondag 11 september ieder uur vanaf 13.00 (start laatste rondleiding 15.00 u.).
Toegang gratis. Start in Pakhûs SOLO, Smelbrêge 9, 9051BH Stiens
Daar kun je ook terecht voor een kopje koffie of thee.
Organisatie: Stichting Stinze-Stiens
Reserveren is noodzakelijk om teleurstelling te voorkomen
Opgave vanaf 1 september via: de knop ‘Aanmelden’ hieronder
of, indien er nog plaats is, op de dag zelf, aanmelding in het Pakhûs SOLO. 

Vanwege de beperkte ruimte is het pand alleen toegankelijk via een rondleiding. Deze rondleiding duurt ca. 45 minuten. Helaas is het pand niet toegankelijk voor rollators. Binnen is voldoende zitgelegenheid. Toegang met een rolstoel in overleg (stinze.stiens@icloud.com).

Voor info en reserveren Monumentendaglezing ‘Duurzaamheid door de tijd’, klik: hier.

Data en tijden

• 10 September 2022
  • 10:00 – 10:45 (0 plaatsen beschikbaar)
  • 11:00 – 11:45 (0 plaatsen beschikbaar)
  • 12:00 – 12:45 (0 plaatsen beschikbaar)
  • 13:00 – 13:45 (0 plaatsen beschikbaar)
  • 14:00 – 14:45 (0 plaatsen beschikbaar)
  • 15:00 – 15:45 (0 plaatsen beschikbaar)
• 11 September 2022
  • 13:00 – 13:45 (0 plaatsen beschikbaar)
  • 14:00 – 14:45 (0 plaatsen beschikbaar)
  • 15:00 – 15:45 (0 plaatsen beschikbaar)

Aanmelden